Çatalhöyük 2002 Archive Report

ÇATALHÖYÜK 2002 ARCHIVE REPORT

'TEMPER' Projesi: Akdeniz Havzasında Prehistorya Eğitim ve Yönetimi

Çatalhöyük Araştırma Projesi, 2002 yılında, finansmanı Avrupa Birliği tarafından sağlanan ve dört ülkede toplam beş prehistorik yerleşim yerini kapsayan 'Temper' projesine katılmıştır. Bu bölümde Temper projesinin genel amaç ve yöntemleriyle, Çatalhöyük'e yönelik özel kapsamı anlatılacaktır.

Giriş

'Temper' Projesi, yayılım alanı Akdeniz havzası olan ve Avrupa Birliği tarafından finanse edilen bir kültür mirası projesidir. Proje başvurusu Çatalhöyük Araştırma Projesi (özellikle Rebecca Coombs ve Shahina Farid) tarafından ve Dr. Peter Chowne ile Dr. Aylin Orbaşlı'nın danışmanlığı altında yapılmıştır. Ocak 2002'de başlamış olan proje Haziran 2004'e kadar sürecektir.

Önemli Noktalar

Proje Finansmanı

Temper projesi, Avrupa Birliği'ne bağlı Euro-Med Kültürel Miras II (Euro-Med Heritage II) programı tarafından finanse edilmektedir. Programın amacı, kültürel miras bilinci oluşturmak ve kültür turizmini yaygınlaştırılmak yoluyla Avrupa-Akdeniz kültür mirasının korunmasıdır. Program ayrıca ilgili ülkelerde kültürel miras yönetimi konusunda bilgi ve becerinin geliştirilmesini amaçlamaktadır. Temper, Euro-Med programı çerçevesinde yürütülmekte olan projeler içinde prehistorik kültür mirasına odaklanmış tek projedir.

Temper Projesinin Amaçları

Temper projesi, prehistorik kültür mirasının geniş kitleler nezdinde daha anlaşılabilir ve ulaşılabilir hale getirilmesini amaçlamaktadır. Bu amaca aşağıdaki yollarla ulaşılacaktır:

plot eğitim programlarının geliştirilmesi

entegre yönetim planlarının geliştirilmesi

kültürel miras yönetimi konusunda eğitim olanaklarının sunulması

ve elde edilen sonuçların yaygınlaştırılması

Temper projesi iki önemli çalışma kolundan oluşmaktadır: 1) yönetim uygulamalarına dair eğitimi de kapsayan entegre yönetim planlarının geliştirilmesi. 2) eğitsel ve yorumsal programların geliştirilmesi. Projeye dahil olan yerleşim yerlerinde plot çalışma olarak uygulanacak olan bu genel prensipler kapsamında, prehistorik yerleşimlerin yönetilmesi, yorumlanması ve halka sunulmasıyla ilgili konuların ve sorunların üzerine yoğunlaşılacaktır. Her plot çalışma değerlendirilecek ve sonuçlar prehistorik yerleşimlerin yönetimi ve yorumlanması hakkında anahatların yayınlanmasında kullanılacaktır. Proje uluslararası bir konferansla son bulacaktır.

Proje Kapsamı

Temper projesi dört Akdeniz ülkesinden toplam beş prehistorik yerleşim yerini kapsamaktadır. Çatalhöyük'ün yanı sıra projeye şu yerleşim yerleri dahildir: İsrail'deki Ürdün vadisinde bulunan ve bir alt paleolitik avcılık-toplayıcılık yerleşmesi olan Ubeidiya; yine aynı vadide konumlanan ve bir neolitik dönem ve tunç çağı yerleşmesi olan Sha'ar Hagolan; Yunanistan'da bulunan bir neolitik höyük olan Paliambela Kolindros; ve Malta'daki bir neolitik tapınak alanı olan Kordin III. Çok geniş bir tarih öncesi zaman dilimini yansıtan bu beş yerleşim yeri, aynı zamanda hominidlerin Afrika dışına göçü (Ubeidiya) ve tarımın gelişimi (Çatalhöyük) gibi son derece önemli olayların arkeolojik kalıntılarını da barındırmaktadır. Bu yerleşim yerlerinde bulunan fiziki kalıntılar, kerpiç mimariden, taş döşenmiş yollar ve megalit tapınaklara, ilkel taş aletlerden, figürinlere ve bezemeli çanak-çömleğe kadar geniş bir yelpazede yeralmaktadır.

Temper Projesi, Profesör Ian Hodder başkanlığında Cambridge Üniversitesi'nce yürütülmektedir. Proje ortaklarının rolleri aşağıdaki gibi belirlenmiştir:

Cambridge Üniversitesi, Birleşik Krallık	Temper Projesinin Yönetimi
Oxford Brookes Üniversitesi, Birleşik Krallık	Yerleşme Yönetimi Planlarının Eşgüdümü ve Çatalhöyük için Yönetim Planı Geliştirilmesi
Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, Türkiye	Eğitim Programlarının Eşgüdümü ve Çatalhöyük için Eğitim Programı Geliştirilmesi
Selanik Aristo Üniversitesi, Yunanistan	Paliambela Kolindros'ta Kazı, Yerleşme Yönetimi Planı ve Eğitim Programının Geliştirilmesi
Bezalel Sanat ve Tasarım Akademisi, ve İsrail Antikite Otoritesi, İsrail	Ubeidiya ve Sha'ar HaGolan'da Yerleşme Yönetimi Planının Geliştirilmesi
Fondazzjoni Wirt Artna ve Malta Üniversitesi, Malta	Kordin III için Yerleşme Yönetimi Planı ile Eğitim Programının Geliştirilmesi

Çatalhöyük'te Temper Projesi

Çatalhöyük Araştırma Projesinin amaçlarından bir tanesi 'T.C. Kültür Bakanlığı'na iyi planlanmış bir kültürel miras yerleşmesi temin etmektir.' [1] Temper projesince yürütülen çalışmalar, bu amacın gerçekleştirilmesi yönünde önemli bir atılım niteliğinde olacaktır. Yerleşme yönetimi planının geliştirilmesine yönelik olarak araştırma ve danışma çalışmaları bu yaz Dr. Aylin Orbaşlı yönetiminde başlamıştır. Hazırlanan plan çerçevesinde, koruma ve restorasyon konuları, ziyaretçi yönetimi, süregelen kazı çalışmalarının ihtiyaçları gibi konuları da kapsayan entegre bir yönetim stratejisi ortaya konacaktır. Hazırlanmakta olan planın Çatalhöyük web-sitesine (www.catalhoyuk.com) konulan bir çalışma kopyası, yorum ve önerilere açıktır.

Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı da Çatalhöyük için bir eğitim programı geliştirilmesi çalışmalarına bu yıl başlamıştır. Bu çalışma Dr. Ayfer Bartu ve Idil Eser tarafından yürütülmektedir. Tarih Vakfı, Konya bölgesindeki okulların öğretmen ve öğrencileriyle birlikte çalışarak, Çatalhöyük'le ilgili bir seri eğitim materyali hazırlayacaktır. Bu materyal Çatalhöyük'te bir plot çalışmaya tabi tutulup değerlendirilecektir. Eğitim programının yerleşimin ziyaretlerini arttıracağı ve prehistoryanın eğitim müfredatına dahil edilmesini teşvik edeceği ümit edilmektedir.

Temper projesine bağlı olarak ilk eğitsel atölye çalışması, Temmuz 2002'de Çatalhöyük'te gerçekleştirilmiştir. Temper'ın temel amaçlarından bir tanesi kültürel miras yönetimi ve yorumu konusundaki uygulamaların yayılmasına yönelik olarak eğitim imkanları sunmaktır. Çatalhöyük'te gerçekleştirilen yerinde-atölye çalışması bunların ilkini teşkil etmiştir. Üç günlük çalışma, yönetim planlamasına bir giriş niteliğinde olmuştur. Katılımcılar yerleşmeyi ziyaret etme imkanı bularak Çatalhöyük'ü restorasyon gereksinimleri ve ziyaretçi yönetimi gibi yönetim meseleleri üzerinde düşünmek için bir örnek olarak kullanmışlardır. Atölye, özellikle Çatalhöyük ve Paliambela için yönetim planı geliştirmek üzerine çalışmakta olan Türk ve Yunanlı katılımcılara yönelik olarak çalışmıştır. Çatalhöyük Araştırma Projesi'nde çalışan bazı arkeologlar da atölyeye katılma olanağı bulmuştur. İkinci bir yerinde-atölye çalışması 2003 yılında Malta'da gerçekleştirilecek ve Temper projesinin İsrailli ve Maltalı katılımcılarına yönelik olacaktır.

Temper Projesinin Gelecek Çalışmaları ve Genel Bilgi

Prehistorik yerleşimlerin önem ve değerini yansıtmak ve bu yerleşmelerle ilgili çeşitli konu ve problemlerin üstesinden gelmeye yönelik olarak, önümüzdeki on iki ay içerisinde, beş yerleşmenin her birinde yönetim planlarının ve eğitim programlarının geliştirilmesi çalışmaları devam edecektir. Projenin süresi boyunca, Temper web-sitesi (www.temper-euromed.org) çalışmaların gidişatı ile gerçekleştirilecek olan atölye ve seminerler hakkında bilgi vermeyi sürdürecektir. Proje sonunda gerçekleştirilmesi planlanan uluslararası konferansın yanı sıra, prehistorik yerleşimlerin yönetimi ve yorumlanması konusunda bazı seminerler de düzenlenecektir. Bu seminerler kültürel miras yönetimi ve sergilenmesi konularına ilgi duyan herkese açık olacaktır. Temper haber-mektubu (newsletter) da projenin son gelişmelerini duyuracaktır.

Temper projesiyle ilgili daha fazla bilgi almak için www.temper-euromed.org adresli Temper projesinin web-sitesini ziyaret edebilir ya da Temper projesi yöneticisi Louise Doughty ile LJD1003@cam.ac.uk adresinden iletişim kurabilirsiniz. Çatalhöyük için hazırlanmakta olan yönetim planının çalışma kopyası görmek için ise Ocak 2002 tarihinden itibaren www.catalhoyuk.com adresli Çatalhöyük web-sitesini ziyaret edebilir ve görüşlerinizi Temper projesi yöneticilerine iletebilirsiniz.

[1] Hodder, I (1996) On the Surface: Çatalhöyük 1993-1995, s. 1